Budowanie postaci w powieści

Pisząc książkę łatwo się pogubić w swoich założeniach. Mnogość wątków i postaci sprawia, że w pewnym momencie możemy stracić z pola widzenia swoje główne założenia. Dochodzimy do ściany, myśląc : “zaraz zaraz, coś tu nie gra”. Widzimy, że w tekście brakuje konsekwencji, a bohaterowie przestają być “jacyś”. Budowanie postaci to proces, który wymaga podstawowych założeń i pewnej konsekwencji, nawet wtedy, gdy nie lubisz trzymać się planu.

Przekonuje mnie sposób, w jaki do budowania postaci w swoich powieściach podchodził Milan Kundera. W tym krótkim wpisie opowiem Ci o tym, dlaczego tak ważna w konstruowaniu postaci jest istota problematyki egzystencjalnej, a także podam przykłady, jak uchwycić “ja” w powieści.

Budowanie postaci – kod egzystencjalny bohatera

Uchwycić “ja” to zrozumieć problematykę egzystencjalną bohatera.

Kod każdej postaci składa się z kilku słów kluczy, których warto trzymać się podczas pisania powieści.

Np. :

Milan Kundera, Nieznośna lekkość bytu – bohaterowie i ich kody egzystencjalne:

Teresa: ciało, dusza, zawrót, słabość, idylla, Raj.
Tomasz: lekkość, ciężar.
Franz i Sabina: kobieta, wierność, zdrada, muzyka, ciemność, światło, pochody, piękno, ojczyzna, cmentarz, siła.

(Każdy z kodów oznacza co innego w kodzie egzystencjalnym obu postaci).

Wspomniane kody pojawiają się i znikają wraz z rozwojem akcji. Nie muszą (a czasem nie mogą) istnieć jednocześnie.

Budowanie postaci – przykład

Spójrzmy na powieść Kundery pt. “Życie jest gdzie indziej”.

Jaromil: czułość

“nieśmiały Jaromil, główny bohater, jest jeszcze cnotliwym młodzieńcem. Pewnego dnia przechadza się z dziewczyną, która nagle kładzie mu głowę na ramieniu. Jest w siódmym niebie i nawet czuje się fizycznie podniecony”.

W tym miejscu autor zatrzymuje się i dochodzi do wniosku, że największym szczęściem bohatera jest kobieca głowa na jego ramieniu, która znaczy dla niego więcej niż jej ciało (czułość).

Dalej Kundera bada to słowo-kod, zastanawiając się:

• czym jest czułość?

Dochodzi do wniosku, że jej początkiem jest moment, gdy człowiek wchodzi w dorosłość a potem, że jest również lękiem przed dorosłością. W ostateczności uświadamia sobie, że “CZUŁOŚĆ jest próbą stworzenia sztucznej przestrzeni, w której partnera traktuje się jak dziecko”.

W budowaniu postaci ważne jest, by szczerze się nią zainteresować. Przyjrzeć się, zastanowić i zrozumieć jej sedno. Można powiedzieć, że bohater jest odzwierciedleniem tego, co dzieje się w głowie pisarza, który “rozważa, analizuje” i prawdopodobnie jest zdania, że życie każdego z nas toczy się wokół kilku, ważnych dla nas zagadnień, które nas budują.

Słowem, tworzenie powieści i budowanie postaci to niekończące się zadawanie sobie pytań w obrębie ustalonego kodu.